Wat betekent een ‘biologisch matras’?

Een biologisch matras is een matras dat gemaakt is van natuurlijke materialen die op biologische wijze geproduceerd zijn. ‘Biologisch’ houdt in dat de grondstoffen – zoals katoen, wol, latex – afkomstig zijn van teelt en productie zonder gebruik van schadelijke chemicaliën, pesticiden of kunstmest. Het betekent ook dat er bij de verwerking geen agressieve synthetische stoffen zijn toegevoegd. In een biologisch matras vindt u dus materialen als natuurlatex, biologische katoen en wol, kokosvezel, paardenhaar, hennep etc., die allen gecertificeerd kunnen zijn als biologisch.

Het label ‘biologisch’ verzekert u dat het matras vrij is van formaldehyde, brandvertragers, oplosmiddel-lijmen en andere toxines die in reguliere matrassen wel voor kunnen komen.

Welke materialen zitten er in een biologisch matras?

In een biologisch matras worden uitsluitend natuurlijke materialen verwerkt, en die materialen dragen vaak ook een biologische certificering. Enkele veelvoorkomende materialen zijn: 100% natuurlatex (uit sap van de rubberboom, bij voorkeur van biologische plantages), biologisch katoen voor de tijk (hoes) en soms voor vullagen, biologische wol van schapen die diervriendelijk gehouden zijn (kbT – gecontroleerde biologische veeteelt), kokosvezel (vaak in combinatie met latex voor kernlagen), paardenhaar, hennepvezel, kapok en andere plantaardige vezels.

Deze materialen worden zo gecombineerd dat ze een volwaardig comfort en ondersteuning bieden. Zo kan de kern van een biologisch matras bijvoorbeeld uit verschillende lagen bestaan: een latexkern voor flexibiliteit, een kokoslaag voor stevigheid, en wol als natuurlijke toplaag voor vochtregulatie. Belangrijk is dat al deze materialen biologisch gecertificeerd kunnen zijn – latex kan een GOLS-certificaat hebben, katoen een GOTS-certificaat, wol eveneens GOTS of kbT, etc.

Biologisch betekent dus niet één specifiek materiaal, maar dat alle materialen in het matras afkomstig zijn van gecontroleerde biologische productie. Dit geeft u de garantie dat het matras werkelijk natuurlijk is, zonder verborgen synthetische schuimen of chemische toevoegingen.

Zijn die materialen allemaal biologisch gecertificeerd?

Bij een écht biologisch matras wel. Dergelijke matrassen hebben doorgaans meerdere certificaten om per materiaal de biologische status aan te tonen. GOTS (Global Organic Textile Standard) is de belangrijkste voor textiel: die garandeert dat de katoen, tijkstof en eventueel wol in het matras biologisch geteeld en verwerkt zijn.

GOLS (Global Organic Latex Standard) is er voor latex: dit certificeert dat het latexschuim voor minimaal 95% uit biologisch geproduceerd natuurrubber bestaat (en vrij is van schadelijke vulstoffen). Daarnaast heb je keurmerken als kbA/kbT (kontrolliert biologische Anbau/Tierhaltung), die bijvoorbeeld op wol en katoen duiden dat biologisch gecontroleerd is.

In de praktijk zal een fabrikant of verkoper duidelijk aangeven dat het matras biologisch is en welke certificaten dat staven. Bij Bedaffair’s biologische matrassen staat bijvoorbeeld vermeld dat de latex QUL-gecertificeerd is en de katoen GOTS, wol kbT enzovoort. 

Let hierop bij aanschaf: alleen de term “natuurlijke materialen” is niet genoeg – u wilt zien dat elk materiaal daadwerkelijk gecertificeerd biologisch is. Dan weet u zeker dat het hele matras aan de biologische standaard voldoet en niet slechts deels.

Welke keurmerken moet een biologisch matras hebben, zoals GOTS en GOLS?

Belangrijke keurmerken voor een biologisch matras zijn inderdaad GOTS en GOLS. GOTS (voor textiel, zoals de matrashoes en eventuele vulling van katoen of wol) geeft zekerheid dat die textielcomponenten minimaal 95% biologisch zijn en zonder schadelijke chemicaliën zijn verwerkt.

Bij matrassen heeft GOTS vooral betrekking op de tijk (hoesstof) en eventuele kapok- of wolvulling. GOLS is het analoge keurmerk voor latex: het staat voor de garantie dat het latexschuim in het matras gemaakt is van overwegend biologisch geteeld rubber en op milieuvriendelijke wijze geproduceerd. Andere keurmerken die u kunt tegenkomen: QUL (een Duits keurmerk specifiek voor natuurlatex van hoge kwaliteit – niet per se bio, maar wel 100% natuurrubber en vrij van synthetische toevoegingen), Oeko-Tex Standard 100 klasse 1 (test op afwezigheid van schadelijke stoffen, geschikt voor babyproducten).

Ook labels als Fair Trade of B-Corp (bij Bedaffair als bedrijf) kunnen aanwezig zijn, wat aangeeft dat niet alleen het materiaal maar ook de productie-ethiek op orde is. Samengevat zou een topsegment biologisch matras bijvoorbeeld deze keurmerken kunnen hebben: GOLS-gecertificeerde latexkern, GOTS-gecertificeerde katoenen tijk, kbT-gecertificeerde wol, Oeko-Tex 100. Ziet u deze op het label of in de brochure staan, dan weet u dat het met de biologische status echt goed zit.

Wat garandeert het GOTS-keurmerk bij matrassen?

GOTS (Global Organic Textile Standard) is wereldwijd de toonaangevende standaard voor biologische textielvezels. Als een matras het GOTS-keurmerk voert (of duidelijk aangeeft dat de textielonderdelen GOTS-gecertificeerd zijn), kunt u erop vertrouwen dat:

– De gebruikte katoen en/of wol biologisch is geteeld, zonder gebruik van pesticiden of synthetische meststoffen.
– Het gehele productieproces van die textiel (spin, weven, verven, naaien) voldoet aan strenge milieu-eisen en sociale criteria. Er zijn bijv. geen giftige verfstoffen gebruikt en arbeiders werken onder goede omstandigheden.
– Het eindproduct vrij is van residuen van zware metalen, formaldehyde en andere schadelijke stoffen. GOTS hanteert hiervoor strenge limieten.

Concreet voor matrassen betekent GOTS dat de matrastijk – vaak ~uiteindelijk een groot deel van wat in direct contact staat met uw huid – puur en veilig is. Stel, een matras heeft een wolvlies onder de tijk: als die wol GOTS of kbT gecertificeerd is, weet u dat zelfs tot het schaap aan toe alles ecologisch verantwoord is. GOTS heeft ook een klasse 1 norm (voor baby-artikelen) wat soms van toepassing is op matrassen voor kinderen – dit is nog strenger.

Dus, het GOTS-keurmerk op een matrascomponent garandeert dat die component van biologische oorsprong is en dat er in het hele traject geen rotzooi aan te pas is gekomen. Dit keurmerk ziet u bij Bedaffair bijvoorbeeld op biologische matrastijken vermeld staan, wat u de geruststelling geeft dat u op een echt schoon, natuurlijk textieloppervlak slaapt.

Zijn biologische matrassen verkrijgbaar in de gebruikelijke bedmaten in Nederland (90x200, 160x200, 180x200)?

Absoluut, biologische matrassen zijn net zo goed in de standaardmaten verkrijgbaar als gewone matrassen. Of u nu een eenpersoonsmatras 90x200 cm zoekt, of een groter formaat zoals 160x200 cm of 180x200 cm voor een tweepersoonsbed – voor elk van die maten bestaat er een biologische variant.

Veel producenten van bio-matrassen hanteren dezelfde maatvoering als conventionele matrassen, zodat ze in elke bedomranding passen. Bij Bedaffair bijvoorbeeld kunt u voor elk natuurmatras de gewenste maat kiezen uit het menu, variërend van kinderbedmaat tot king-size. 

Sterker nog, maatwerk is vaak ook een optie: als u een extra lang matras 210 of 220 cm nodig heeft, kunnen biologische matrassen op die lengte besteld worden. Hetzelfde geldt voor minder gangbare breedtes; omdat het productieproces ambachtelijker is, is aanpassen iets eenvoudiger door te voeren. Maar standaard zal een bio-matras gewoon in 90x200, 140x200, 160x200, 180x200 etc. geleverd kunnen worden. Het idee is dat u geen concessies hoeft te doen qua maat als u duurzaam wilt slapen. Let wel dat de prijs uiteraard toeneemt bij grotere maten, maar dat is bij reguliere matrassen ook zo. 

Hoe kan ik controleren of een matras echt biologisch is en geen geval van greenwashing?

Helaas wordt de term “natuurlijk” of “eco” te pas en te onpas gebruikt in de marketing. Om te checken of een matras echt biologisch is en niet een greenwashing-truc, kunt u op een paar dingen letten: lees de materiaalspecificatie van het matras nauwkeurig. Worden alle lagen en materialen genoemd? Een betrouwbaar product noemt expliciet “100% natuurlatex”, “biologisch katoen”, “wol (kbT)” etc., vaak met certificaten erbij.

Zoek naar keurmerken op het matras of in de beschrijving. Zoals eerder aangegeven zijn GOTS/GOLS duidelijke bewijzen. Geen keurmerken kunnen een rode vlag zijn. Let ook op de geur en feeling: een nieuw biologisch matras heeft hooguit een lichte natuurlijke geur van latex of wol, maar niet de sterke chemische lucht die synthetische matrassen soms hebben – al is dat lastig op voorhand. Ten slotte koopt u het veiligst bij een specialist met reputatie op dit gebied.

Bedaffair is bijvoorbeeld gecertificeerd als B Corp en draagt uit dat ál hun matrassen natuurlijk zijn, wat vertrouwen geeft. Kijk ook naar reviews of ervaringen van anderen. Als u deze stappen volgt – specificaties checken, certificaten zoeken, en bij de juiste winkels shoppen – dan prikt u snel door eventuele greenwashing heen en weet u zeker dat u een echt biologisch matras aanschaft in plaats van een marketingtruc.

Certificaten en keurmerken: GOTS, GOLS, Oeko-Tex als bewijs van biologisch

Zoals hierboven al vaak benoemd, vormen certificaten de sleutel tot het herkennen van een biologisch matras. Een producent kan van alles beweren, maar keurmerken als GOTS en GOLS zijn onafhankelijk gecontroleerd en dus betrouwbaar. GOTS garandeert biologische textiel en GOLS biologische latex.

Een biologisch matras zal meestal minstens één van deze hebben. Daarnaast geeft Oeko-Tex Standard 100 extra zekerheid dat er geen schadelijke stoffen inzitten, wat vooral prettig is als aanvulling (het zegt niet of iets biologisch is, maar wel dat het veilig is). Let ook op labels zoals FSC (voor houten onderdelen, bv. een boxspringframe als dat erbij zit) en Fair Rubber of Rainforest Alliance voor natuurlatex – die laatste twee kom je soms tegen als het latex van ecologisch beheerde plantages komt. Bedaffair meldt bijvoorbeeld dat hun natuurlatex afkomstig is van duurzame landbouw en FSC/Rainforest Alliance gecertificeerd is. Dit soort info bevestigt de echtheid.